Kompost 101: Atık Gıdaları Toprağa Dönüştürmenin En Kolay Yolu

Kompostlama sadece sıradan bir çevreci alışkanlık değil, doğa ve kendimiz için mükemmel bir jest. Hazırsanız kompost ile ilgili merak edilenleri ve temel bilgileri hep birlikte öğrenelim.

Kompostun yaygınlaşması ve bu işleme ilginin artması son zamanlarda başımıza gelen en iyi şey. Kompost uygulaması aynı zamanda ürünlerimizi sağlıklı bir şekilde yetiştirmek için de çok önemli.

Hiç şüphesiz başarılı kompost uygulamaları kadar, başarısız kompost girişimleri de mevcut. Evet kompost kolay bir uygulama, ama aslında bundan daha fazlası. İşte bu yazı kompostlamayı hiç bilmeyenler için, yeni öğrenen acemiler için temel bilgileri sizlere verecek. Bunun yanı sıra birkaç ipucu da verecek.

 

Kompost Nedir? Neden Önemlidir?

Son yıllarda Dünya’nın gündeminde en sık kalan konulardan biri şüphesiz ki gıda atıkları. Çünkü gıda atıkları sadece çevre kirliliği yaratmak kadar masum değil. Çünkü gıda atıkları organik atık olarak toprağa karışıyor ve sera gazı olarak bildiğimiz metan gazını açığa çıkarıyor. Üstelik gıda atıklarının sera gazlarından sorumlu olması da hiç küçük bir oranda değil. Dünyada salınan sera gazlarının %8’i gıda atıkları yüzünden. İşte bu noktada çözüm olarak karşımıza sıfır atık kavramı çıkıyor. Kompost uygulaması da yani kısaca kompostlama, sıfır atık konusunda yapabileceğimiz en kolay ve etkili yöntem. Bunun yanı sıra yapabileceğiniz başka şeyler de mevcut tabii.

Kompost yapımı, sebze ve meyvelerin sadece kabuklarında barındırdığı yüksek besin değeri ile bile çok etkili. Çünkü aslında faydası olmadığını düşünüp de çöpe attığımız kabuklar organik atığı dönüştürmeye, toprak için vitamin deposu olmaya devam edebilir.

En basit haliyle kompostlama; yumurta kabuğu, sebze ve meyve kabuklarını yeniden toprağa kazandırmak için bir araya getirerek doğal gübre elde edilmesi işlemidir. Organik atıklardan kompost yapmak, çöpe giden gıda atıklarının miktarını azaltmaya da yardımcı olur. toprağı besler. Fakat aynı zamanda toprağı da besliyor. Çünkü besinler toprağın pH dengesini kazanmasını sağlıyor. Toprağın hava almasını ve kabuklardaki nem sayesinde kendi nemini de kazanıyor. Ancak yapay gübreler bu kadar işlevsel çalışmıyor. Çünkü yapay gübrelerin aksine kompost, eklendiği toprağın mikrobiyolojik çeşitliliğini de artırıyor.

 

Kompostlama Nasıl Yapılır?

1. İlk adım, bu işlemi yapabilmek için uygun bir yer belirlemelisiniz. Evinizin balkonu veya bahçesinde yarı güneş alan bir alan olması önemli.
2. Sonrasında, bir kova edinmelisiniz. Bu kovanın çeşitli noktalarına, kompostun hava alabilmesini sağlamak için delikler açmalısınız. Ancak onu direkt güneş ışığından uzak tutmalı ve soğuktan da korumalısınız.
3. Sıra, organik atıklarınızı yeşil ve kahverengi olarak ayırmakta. Yeşil malzemeler, komposta azot sağlayan organik atıklardır. Örneğin sebze ve meyve atıkları, taze otlar, yeşil yapraklar, yumurta kabukları, çay ve kahve telvesi bu kategoride yer alıyor. Kahverengi malzemeler ise kompostun karbon ihtiyacını sağlar. Bunlar da ağaç kabukları, dallar, kuruyemiş kabukları, kuru yapraklar, gibi atıklardan oluşuyor.
4. İşte kompostlamada en önemli kısma geldik. Bu uygulamanın en önemli noktası, kompostun içinde azot ve karbon dengesini sağlamak. Yani yeşil ve kırmızı malzemeleri dengede kullanmak. Bunun için kovanın en alt kısmına kahverengi malzemeleri, üzerine de yeşil malzemeleri 25:1 oranında yerleştirerek sağlayabilirsiniz.
5. İşlemin bir diğer önemli noktası da toprağın hava almasını sağlamak ve nemini homojen şekilde dağıtmak için ara ara karıştırmak. Kompostu 2-3 günde bir kürek vb. bir malzemeyle karıştırmak. Bu noktada kompostun ne çok ıslak ne çok kuru olmasına dikkat etmelisiniz. Kuru ise karışıma biraz su ve yeşil malzeme ekleyebilirsiniz. Islak olursa da kahverengi malzeme ekleyebilirsiniz.
6. Elbette, kompost karışımının içine dahil edilmemesi gereken malzemeler de var. Ambalajlar, temizlik maddeleri, plastikler, yağlı yiyecekler, çay ve kahve poşetleri, pişmiş ürünler, hayvansal ürünler ve narenciye atıkları özellikle soğuk kompostta asla karışıma eklenmemeli.
7. Kompostunuzun tamamen oluşması 4-6 haftanızı alabilir. Bu sırada içinde oluşan mikroorganizmalar, toprak oluşturması için organik maddeleri doğal olarak parçalayacaklar.
8. Süre sonunda kompostunuz hazır ! Besin açısından zengin toprağınızı kullanmanın tadını çıkarabilirsiniz. Kompostunuzu bitirdikten sonra, bahçe yataklarında, çimlerinizde, konteyner dikimlerinde ve hatta tohum başlangıç ​​karışımınızda bile bir bileşen olarak kullanabilirsiniz. Üstelik tamamen doğal ve organik!

 

Kompostlamanın Püf Noktaları

1) Bol miktarda karbon malzemesi kullanın

İyi bir kompostta, azottan çok karbon malzemesi bulunur. Çünkü azotun fazla olduğu kompostlar sinekleri ve kemirgenleri çeker. Etrafa koku yayarken, karbon ise bu kokuyu emer ve kompostu tamamlar. Yani tarifte de belirttiğimiz gibi 25:1 oranını uygulamalısınız. Burada çok olan kahverengi malzemeler olmalı.

2) Karbon malzemelerini parçalayın

Komposta dahil ettiğimiz karbon malzemeler, şayet büyük parçalar şeklinde olursa hem kompost oluşumu çok uzun sürer. Hem de yığın halinde oldukları için oksijen akışını engellerler. Bu yüzden iyi bir kompostçu bu karbon materyalleri iyice küçük parçalara ayırıp o şekilde komposta dahil eder. Bu şekilde daha fazla oksijen cebi oluşur. Böylece kompostu düzenleyen mikroorganizmaların işleri kolaylaşır.

3) Bol miktarda su kullanın

İyi bir kompost bol miktarda su ister. Çünkü içine dahil edeceğiniz karbon materyaller oldukça kurudur ve onları kompost edebilmek için neme ihtiyaç vardır. Şayet karışımınız kuru görünüyorsa, mutlaka su ilave etmelisiniz ya da azot sağlayan materyalleri artırmalısınız. Kuru olup olmadığını anlamanın en iyi yolu, elinize bir miktar karışım alıp sıkmanız. İyi bir karışım sıkıldığında mutlaka birkaç damla su akacaktır. Şayet akmıyorsa karışımınız kuru demektir.

4) Mikroorganizmalar fark yaratır

Kompostu oluşturan mikroorganizmalardır. İyi bir kompost için mikroorganizmaların iyi çalışabilmesi gerekir. Kompost karışımı bir süre sonra kendi mikroorganizmalarını üretir ama süreci hızlandırmak için eğer varsa bir önceki kompostunuzdan bir parçayı, yeni komposta ekleyebilirsiniz.

5) Tüm atıkları tek seferde koyun

Komposta yeni başlayanlar, kompost için oluşturdukları kutuya atıklarını, mutfaklarından çöp çıktıkça bırakırlar. Böylece kompost alanı yavaş yavaş dolar. Oysa bu iyi bir yöntem değildir. Kompostu hızlandırmak için tüm atık malzemelerini kutuyu aynı zamanda koymak gerekir. Çünkü kompostun oluşabilmesi için yeterli ısıyı oluşturacak büyüklükte malzeme hacmi gerekmektedir.

6) Karıştırmaktan çekinmeyin

Birçoğumuzun isteği kompostun en kısa sürede oluşması elbette. Ama bunun için koyduğunuz malzemeleri karıştırmak gerekiyor. En hızlı kompostlama yöntemi olan Berkley Metodu’nda atıkların birkaç günde bir karıştırılması gerekir. Bizce 3-4 günde bir karıştırmak yeterli olacaktır. Bu işlemi yapmamızın sebebi oksijen. Atıkların karıştırılması oksijen miktarını artırır ve kompostun oluşma süreci hızlanır.