denemenlazım
Yemyeşil ve sık ağaçlarla dolu bir ormanda yürürken genellikle gördüğümüz manzaralar ile mutlu olur, soluduğumuz temiz havayla da enerji dolarız. Peki hiç bu yürüyüşlerde başımızı kaldırıp göğe bakıyor muyuz? Bazı ormanlarda ağaçların tepe noktasına baktığınızda mucizevi bir manzara ile karşılaşmanız çok olası.
Dallarını ve yapraklarını adeta kalemle çizilmiş gibi birbirini ayıran ağaçların bu çarpıcı görüntüsünü yani “crown shyness” adlı doğa olayını yakından tanımaya ne dersiniz?
Crown shyness – ya da Türkçe karşılığı ile taç utangaçlığı – keşfedilişi 1920’li yıllara dayanan bir tür doğa fenomeni olarak biliniyor. Bu doğa olayında bazı ağaç türlerinin üst dalları veya yaprakları birbirlerinden mesafeli şekilde ayrılma davranışı gösteriyor. Ormanda yürürken yukarı baktığınızda gördüğünüz bu doğal hatların görüntüsü hem çok çarpıcı hem de merak uyandırıcı. Nedeni kesin olarak bilinmese de ağaçların taç utangaçlığını sergilemesi için botanikçilerin öne sürdüğü muhtemel birkaç sebep var. Mekanizması bilimsel olarak açıklanamasa da bazı deneyler ve gözlemler sonucunda elde edilmiş hipotezler bulunuyor. Ağaçlar arası bir tür sosyal mesafe de diyebileceğimiz bu özgün olayın olası nedenlerine yakından bakalım.
Böcek geçişlerini engellemek
Bazı uzmanlara göre bu fenomenin başlıca nedenlerinden biri ağaçların kendilerini korumak istemesi. Ağaç dallarının tepe noktaları arasında mesafe olur ve korunursa birbirleri arasında zararlı böcek geçişi de duruyor. Böylece ağacı hasta edecek faktörler de en aza indirgeniyor.
Rüzgar kaynaklı hasarı azaltmak
Şiddetli rüzgarların gerçekleştiği durumlarda dalların savrularak birbirlerini kırma ihtimali yükseliyor. Bu sebeple taç utangaçlığı davranışını gösteren ağaçların dallarını koruma amaçlı mesafe açtığı düşünülüyor. Bu mesafelerin rüzgar esnasında dalların rahatça savrulabilmesi için korunaklı bir alan olma ihtimal yüksek.
Fotosentez için yeterli ışık sağlamak
Sık ve yüksek ağaçların olduğu bir ormanda ağaçlar güneş ışığından yeterince faydalanamayabilir. Taç utangaçlığı sayesinde oluşan boşluklardan ışığın gövdeye ulaşması daha kolay olur. Böylece ağaçlar da canlılıkların devamını sağlayan fotosentez için ihtiyaç duyduğu güneş ışığını optimize eder.
Taç utangaçlığı tüm ağaçlarda görülür mü?
Bu ilginç doğa olayı tüm ağaçlara özgü değil. Bugüne kadar taç utangaçlığının en çok gözlemlendiği ağaçlar arasında bazı meşe ve çam türleri bulunuyor. Okaliptüs gibi tropikal ve subtropikal iklimlerde daha sık gözlemlenebiliyor. Kafur ağacı, Japon karaçamı, ladin gibi ağaçlarda da rastlayabilirsiniz. Bu fenomene dair ilginç bir özellik de sadece aynı tür değil farklı tür ağaçlar arasında da gerçekleşebiliyor olması. Hatta aynı ağacın içinde bile görüldüğü durumlara rastlanabiliyor.
İsmi utangaçlık olsa da bu fenomen aslında bize doğanın sürekli mesajlar verdiğini gösteriyor. Ağaçların böyle bir davranış eğiliminde olması birbirlerinin alanlarına ne kadar saygılı olduklarının bir kanıtı adeta. Belki de sadece kendi yaşamlarının varlığı için değil tüm topluluğun sağlıklı döngüsü için bu davranışı geliştiriyorlardır. İnsanlığın ders çıkarması adına anlamlı bir mesaj değil mi sizce de?
Kapak Fotoğrafı: @ Jason Ferrell
Yorumlar