Kokedama: Bitkiler En Sıra Dışı Yuvalarının İçinde

Son yıllarda bitki yetiştiriciliğine olan ilginin arttığının farkındasınızdır. Instagram, Pinterest gibi görsel ağırlıklı sosyal medya mecralarında gördüğümüz bol yeşil bitkili evler bu durumu kanıtlar nitelikte. Gelip geçici trendlerin aksine, iç mekân bitki yetiştiriciliğinin zamansız, sürdürülebilir ve devamlı olmasından yanayız.

Çünkü özellikle şehir hayatında ve metropollerde yaşayan kişilerin doğadan kopmuş olması, bir nevi özden kopmak anlamına geliyor.

 

Bitkilere Neden İhtiyacımız Var?

Beton şehirler, plastik türevi eşyalar, içinde nefes alamadığımız yapılar, yapay ışıklar hepimizi yordu ve yoruyor. Topraktan, ormanlardan, yeşilden uzak olmak, koşuşturmanın içerisinde rahatlayacak alan kalmaması, şehir sakinlerinin üzerinde çok olumsuz etkiler barındırmakta. Belki de evlerimizi yeşillendirmek istememizin en büyük sebebi de doğaya dönüş isteğinden gelmektedir.

Nasa’nın yaptığı kapsamlı çalışma da bu kararımızın devamlı olması gerektiğini kanıtlar nitelikte. İç mekân bitkileri 24 saat içerisinde havadaki toksin maddelerin bir kısmını azaltmaktadır.

(*)  Ek olarak çalışmalar; iç mekân bitkilerinin stresi azalttığı, konsantrasyon ve üretkenliği arttırdığı yönündedir.

 

Hem Sıra dışı Hem Çok Sade: Kokedama Nedir?

Tüm bu artan yeşil sevgisinin olumlu yansımalarından biri de, tasarımların salt saksılı bitkilerden öte farklı biçimlerde karşımıza çıkması şeklinde oldu. Özellikle, mimaride şehir içindeki evlerin büyüklükleri azalırken, iç mekân bitki tasarımlarında buna yönelik dikey bahçe çözümleri yerini aldı. Bu bağlamda, yaratıcı, özgün ve dinamik bir bitki tasarımı oluşturmak için, birçok konuda hayran olduğumuz Japonların bahçe sanatlarından birini mercek altına almak istiyoruz.

Kokedama kökeni 17. yy.’a dayanan ve bitkilerinizi saksı olmadan asarak kullanabileceğiniz bir bitki yetiştirme sanatıdır. İlk temelleri “Nearai Bonsai” adı verilen bir tekniğe dayanır. Bu teknik Japonya’da Edo Döneminde yaygın olan bir yöntemdi. Bonsainin bir kap içerisinde köklerini salması, köklerin birbirine düğümlenmesi beklenirdi. Böylece bonsai, kabından çıkartıldığında kabın şeklini almış olurdu. Kokedama ile bu yöntem bir adım öteye taşındı ve kökler yosunla kaplandı. Günümüzde ise bu sıra dışı küreler birer iç mekân dekorasyon objesi haline gelmiştir.

 

Kokedama Üretim Sürecinin Kaynağı Japon Felsefesi: Wabi-sabi

Kokedama Japon bahçe sanatının harikulade örneklerinden biridir. Japoncada “koke” yosun ve “dama” top anlamına geldiğinden bu eşsiz güzellik dilimize “yosun topu” olarak çevrilmektedir. Kokedama’yı yosun topu içerisinde, bitkilere yeni yuva yaratma aracı olarak da tanımlayabiliriz. Bunu yaparken, bitkinin saksısından özgürleştiğini söyleyebiliriz.

Kokedama canlı yosun ile bitkisine yuva olan, dışından bile can taşan, kusurlu ama mükemmel, mucizevî bir yaşam formudur. Bu sıra dışı dünyalar, yine bir Japon felsefesi olan “wabi-sabi” ile üretilmektedir. Wabi Sabi; yaşamda sadeliğin, yaşanmışlığın gücüne inanır ve kusurların güzelliğine vurgu yapar.

 

Tüm Söylenenleri Unut, Kusurlu Ol

Kokedama ise doğanın kusurlarında ki dengeden ilham alarak, hem kendi yaşamamızda hem de kokedama yaparken amorf olmanın tadını çıkarmayı öğretmektedir. Aslında çağımızın “kusursuz ol” diktelerine inat, bize doğanın kusurları olduğu halde ne kadar muazzam ve görkemli olabildiğini hatırlatmaktadır. Favori iç mekân bitki sanatlarından biri olmasının en temel sebebi de tamamen organik olmasıdır.

Plastik saksı yerine, bitki canlı yosun ile kaplanmaktadır. Bonsai yetiştiriciliğine göre kolaydır, çünkü hemen hemen istenilen her bitkiden yapılabilmektedir. Ek olarak, doğayı evinize taşımanın en estetik yollarından biridir.

 

Kokedamanın Özü, Dış Kabuğu: Canlı Yosun

Yosun yüzyıllardır insanları etkilemiştir, çok uzun süre kuru halde kalsa bile, birkaç damla su ile tekrar canlılık kazanır. O nedenle de bazı kültürlerde yosun; umut, yeniden doğuş ve dirilişi sembolize eder. Canlı yosun kokedamanın özüdür. Bitkiyi saksı yerine sarmakla kalmaz, bitkinin kökleri için zengin biyolojik bir çatı yaratmış olur.

Buna ek olarak, yosunun su tutma kapasitesi yüksek olduğundan, bitki için ekstra nem sağlar ve bitkinin saksıdaki haline göre sulama sıklığı azalmış olur.

 

Kokedama Nasıl Kullanılır, Bakımı Nasıl Yapılır, Nereden Alınır?

Kokedamalar, asılı bir şekilde kullanılabileceği gibi, tercihen altından hava alacak biçimde dekoratif altlıklar ile bir zemin üzerine de yerleştirilebilir. Bitkinin ihtiyacına uygun toprak karışımı ile köklerinin sarılması ve canlı yosun ile top haline getirilmesi sonucu yaratılan kokedamalar aynı anda hem sade hem de gösterişli olmayı başararak bizi kendisine hayran bırakmaktadır. Kokedamanın bakımının saksılı bitki bakımından çok büyük bir farkı yoktur. Sadece sulaması daldırma yöntemi veya fıs fıs ile yapılmaktadır.

Bitkinin temel ihtiyacı olan; ışık, su ve nem dengesine uygun koşullar sağlandığında sağlıklı bir biçimde kokedama yetiştirmek çok kolay ve eğlencelidir. Kokedama kusurlu güzelliğiyle bize hayatı pürüzlerle sevmemizi öğretmektedir. Yaşamlarımız içindeki kusurlarda barınan gerçek güzelliği bulup, doğal döngünün içindeki hataların harmonisini kabul ettiğimiz, bol yeşil günler dileğiyle, Sizin de bu amorf dünyalar, dünyanıza yeşil bir renk katsın isterseniz @herbball instagram hesabı üzerinden satın alabilirsiniz.

 

*Kaynak : Interior Landscape Plants For Indoor Air Pollution Abatement, Final Report 15 September 1989