Yüzyıllardır İstanbul’a gelen koca gemilere, karaya adım attıktan sonra kentin daracık sokaklarında kaybolacak kaptanlara ve heyecanla şehri keşfetmeye gelen ümitli turistlere kapılarını açmış bir limandayız. Rüzgar ve yosun kokusuyla birlikte, bize bir sürü anıyı sürükleyip getiren Karaköy Rıhtımından başlıyoruz. Gideceğimiz ilk nokta ise Kılıç Ali Paşa Camii.
Kılıç Ali Paşa Camii önü bugüne kadar birçok kez Karaköy’de buluşma noktamız olsa da, önünden defalarca şöyle bir geçsek de, hikayesini çok iyi bilmediğimiz, Mimar Sinan’ın naif yapılarından biri. Hikayesini de dinleyince neden döneminin denize en yakın noktasında, Aya Sofya benzeri bir cami yapıldığını da anlıyoruz. III. Murat’ın, donanma başı ve kaptan Kılıç Ali Paşa’ya “Sen denizlere aitsin” sözü üzerine, deniz doldurulmuş ve caminin yerine karar verilmiş.
Caminin hemen yanında bulunan Kılıç Ali Paşa Hamamı ise yalnızca Karaköy’ün değil İstanbul’un da en güzel hamamlarından biri. 1580’den beri, görkemli kubbesiyle burada hizmet veren hamamın yakınında tarihi bir sebil de var. Bu sebilin çeşmesinden şerbetlerin aktığı, ikramların yapıldığı o özel günleri de, Saffet Emre Tonguç’un anlatımıyla, gözümüzde canlandırıyoruz.
Hamam ve camiyi gezdikten sonra, karşıya geçerek genelde mimarlık öğrencilerinin belli günlerde gelip çizimlerini yaptığı, desenlerine bakarak hayallere daldığı bir yapının önüne geliyoruz. Tophane Çeşmesi, Barok mimarisi ve mermer duvarıyla dikkatleri üzerine çekiyor.
1860 yılında yaptırılan, İstanbul’un en güzel geçitlerinden biri olan Fransız Geçidi’ne geldiğimizde, dükkanların kapıları önünde bekleyen esnaf ve mekanları dolduran insanların bu geçidi çok canlı kıldığını görüyoruz. Binanın içinde de, dükkanlar ve ofisler bulunuyor.
Geçitten görünen kilise manzarasını izleyerek; bu geçidin tarihini kısaca hatırlıyoruz: Mimarı ve yaptıranı bilinmeyen geçidin, Narmanlı ailesine ait olduğunu ve Neoklasik örneklerinden biri olduğunu öğreniyoruz. Madalyonunun üzerinde Cite Française yazan kapısından çıktığımızda ise limandan gelen tüccar ve kaptanların buluşma noktası olan o dönemleri gözümüzde canlandırıyoruz.
Karaköy’ün bir diğer tarihi tatlıcısı ise Antep tatlarını Gümrük Sokak’a taşıyan Köşkeroğlu Baklava. Tatlı krizine ilaç gibi gelecek cevizli dolma, burma, havuç dilimi ve antep fıstıklı baklava, kaymakla ikram edilen şöbiyet gibi tatlıların yanı sıra kandil simidi, poğaça, çatal gibi lezzetler de var. Bu dükkana girip, ayak üstü şöbiyet yemek günümüzün en keyifli 5 dakikalık molalarından biri oluyor.
A: Necatibey Cad. Eski Gümrük Sok. No:6
Karaköy’ün bir liman olmasından dolayı, etrafta çok fazla ticari hana rastlıyoruz. Her sokakta karşılaşacağınız bu tarihi hanlar, şimdilerde ya iş hanı olarak ya da depo olarak kullanılıyor. Karaköy’ün farklı bir yüzünü göreceğiniz, hengamesi bol; elektrikçiler çarşısında Piri Guide’ın da listesinde yer alan Öber Abed Han’a uğruyoruz.
Bu han geçmişte un değirmenlerinin ofisleri olarak kullanılmış. Bizi en çok etkileyen şey ise, mimarının binanın çeşitli yerlerine kondurduğu harika detaylar oluyor. Bu detayların ve kapısındaki kitabenin hikayesini dinledikçe yine zamanda bir yolculuğa çıkıyoruz. Hanın mimarı Alexandre Vallaury İstanbul için çok önemli bir isim çünkü Osmanlı döneminde yaptığı yalılar, Osmanlı Bankası binası (bugünkü Salt Galata) ve Arkeoloji Müzesi gibi yapıları hala İstanbul’un en gözde mimari sembollerinden.
Alexandre Vallaury’nin hikayesini dinledikten sonra, aynı mimarın sözünü ettiğimiz diğer bir yapısını (Eski Osmanlı Bankası) görmek için Bankalar Caddesi’ne geliyoruz. Bu cadde Osmanlı döneminin en önemli, ticari merkezlerinden. Osmanlı Bankası yanı sıra diğer önemli bankalar da bu sokak üzerinde yer alıyor. Özellikle mimari detayları incelemeyi sevenler için bu sokak harika bir tercih çünkü benzer dönemlerden farklı mimari güzellikleri, yan yana görebiliyorsunuz.
Eğer yolunuz Salt Galata’ya düşerse, güncel sergiler dışında, binanın en altında yer alan Osmanlı Bankası arşivlerini ve tarihi belgelerin, banka çalışanlarının siyah beyaz fotoğraflarının yer aldığı koleksiyonu da mutlaka görün.
Sıra, Bankalar Caddesi’ndeki Minerva Han’a geldiğinde, bir yandan Piri Guide’dan öğrendiğimiz bilgileri hayretle dinliyor, bir yandan da bina üzerindeki mitolojik figürlere bakıyoruz. 1913’te inşa edilen bina ilk olarak Atina Bankası, sonra Deutschebank, daha sonra da çeşitli sigorta markalarının yer aldığı bir bina olarak kullanılmış.
Haber tanrısı Hermes, sanat ve bilgelik tanrıçası Minerva, melek heykelleri ve her birinin farklı bir anlam taşıdığı figürler çok etkileyici. Hızla akıp giden Karaköy hayatı içinde, zamanın durduğu bu noktaya gelip, kafamızı yukarı kaldırmamızla ruhumuz da sakinleşiyor.
Minerva Han’ın karşısında yer alan, sokağa taburelerini atmış büfeye gelip bir çay molası veriyoruz. Bir yandan gün içinde öğrendiğimiz bilgileri, gördüklerimizle harmanlıyoruz bir yandan da yaşadığımız şehri yeniden sevebilmenin, aslında güzel noktalarını keşfettikçe nasıl da kolay olduğunu anlıyoruz.
Minerva Han’ı arkamızda bırakıp, Bankalar Caddesi’ne yeniden döndüğümüzde; meşhur Kamondo Merdivenleri önünde duruyoruz. Merdivenlerin önüne, seyyar simit tepsisini yerleştirmiş amca ısrarla gelip geçenlerden simit almalarını istiyor. Kamondo merdivenlerinin kıvrımlı, çift sarmallı Barok mimarisini hayranlıkla izlerken, merdiven basamaklarında gelip geçen, poz veren ve fotoğraf çekilen turistler de hiç eksik olmuyor.
Kulaklıklarımızda dinlediğimiz hikayeyle artık farklı bir hale bürünüyor bu harika yapı. 1850 yılında, dönemin önemli banker ailelerinden Kamondo ailesinin, çocuklarının Avusturya Lisesi’ne rahatça gidebilmesi için yaptırılmış merdivenlerinden çıkarken, biz de sokağın o dönemki sakinlerini, şık İstanbullular’ını ve okula giden öğrencilerini hayal ederek; bahsi geçen Avusturya Lisesi önüne varıyoruz.
Yan yana bulunan Eski Banka, Kart Çınar ve Banker Sokak’ları Karaköy’den Galata’ya çıkarken, durup biraz vakit geçirilmesi gereken ilham dolu sokaklardan. Burada Ceneviz Sarayı, tarihi kiliseler ve diğer tarihi yapıların yanı sıra, rengarenk grafitili duvarlar ve birkaç kafe sizi karşılıyor. Armaların ve tarihlerin yazılı olduğu duvarları seyrederek, Eski Banka Sokak üzerinde yer alan Sen Piyer Han’ına doğru ilerliyoruz. Yıllara karşı yorulmuş ama yine de ayakta kalmayı başarmış, hüzünlü bir bina burası.
1770 yılında, Osmanlı Bankası eski merkezi ve altınlarının deposu olarak kullanılan bina günümüzde atıl bir halde olsa da, ikinci katında yer alan Özyer Hardal için uğranmaya değer. 1933 yılından beri toz hardal üreten firmanın, hardal kokan dükkanına girip, kutu hardallardan almak eski İstanbulluların ritüellerinden biri.
Hardallardan alıp, sahibinden nasıl yapılacağına dair taktikleri dinleyip sokaklara geri dönüyoruz.
A: Eski Banka Sokak, Sen Piyer Han No:5 D: 102
Banker Sokak’ın paralelinde yer alan Felek Sokak’a geldiğimizde, 19. Yüzyıl’ın eklektik mimarisinin sadeliğini taşıyan bir binanın önüne geliyoruz. Burası kapısını dönem dönem çeşitli etkinliklere açan bir sanat merkezi, hem de tarihi Schneider Sinagogu.
Renkli desenlerle işlemeli beyaz duvarlarına, vitray camlarına bakıp, Piri Guide’dan tarihini dinlerken bir yandan da, denk geldiğimiz Bülent Karaköse ve Köksal Çiftçi’nin portre sergisini geziyoruz.
A: Bankalar Cad. Felek Sok. No:1
* Sinagog Pazartesi-Salı günleri kapalı. Diğer günler 11:00-18:00 arası açık
Hava serinlemeye başlıyor. Biraz yorulsak da mutluyuz çünkü gördüğümüz tüm güzelliklerin tarihini, hikayesini öğrendik. Bugün, sanki hep bildiğimiz ama detaylarını hatırlamadığımız bir kitabı yeni baştan okuduk. Şimdi rotamızı, Karaköy semtinin en renkli sahnelerine tanık olacağımız, koşuşturmanın eksik olmadığı, ne ararsak bulabileceğimiz Perşembe Pazarı içindeki Hırdavatçılar Çarşısı’na çeviriyoruz.
Dükkanlar burada renkler içinde, kafamızı nereye çevirsek bir alet edevat göze çarpıyor. Esnafın çay kaşığı seslerinin, sohbetlerine karıştığı, müşterilerin aradıkları eşyayı bulma çabasıyla dükkanlara girip çıktığı bir tatlı kaosun ortasındayız. Hamalların sürdükleri demir arabalarda kim bilir neler taşındığı, geçmişte bu tarihi hanların nasıl dükkanlara ev sahipliği yaptığı üzerine düşünürken çok güzel bir yapıyla tanışıyoruz.
Arap Camii karşımızda, renklerin ortasında bizi bekliyor. Birçoğumuzun ismini duyduğu ama hiç içine girmediği bu yapının 14. Yüzyıl’da bir Ortodoks Kilisesi’nin yıkıntıları üzerine kurulduğunu ve 1453 yılında camiye çevrildiğini öğreniyoruz. Pencerelerinden süzülen akşam ışığı bu yapıyı daha da güzel kılıyor.
Defalarca geçtiğimiz, her sokağını iyi bildiğimizi düşündüğümüz Karaköy’ün aslında ne çok bilinmeyen de barındırdığına şahit olduğumuz bu gezi bizi yaşadığımız şehrin başka bölgelerini de keşfetmek için heyecanlandırıyor. Piri Guide’dan öğrendiklerimiz ceplerimizde artık Karaköy’ü farklı gözlerle yeniden dolaşmaya hazırız.
Karaköy’ü bir uçtan diğer uca yürüyüp keşfettiğimiz bu güzel turu, Piri Guide’ın Vedat Milor’un favorilerinden oluşan astronomik seçkisi “Eski Mutfağın Mirasları”ndan Dönerci Engin’de noktalıyoruz. Biz Dönerci Engin’in kendine has sebzeli dönerinin lezzetini keşfederken, ustamızdan 17.00 civarı kapattıklarını öğreniyoruz. Akşam yemeğine yetişmez ama bir öğlen yolunuzu Dönerci Engin’e düşürmeyi ihmal etmeyin.
Karaköy’ün tarihi konumu ve dönüşüm geçirerek sahip olduğu modern yüzünün etkilerini bölgedeki yeme-içme mekanlarında görmek de mümkün. Sokaklar arasında kaybolurken ne kadar çok seçenek olduğunu ve günden güne sayılarının arttığını görüyoruz. Seçmek zor gibi görünüyor ama yılların eskitemediği noktaları ve aralarına eklenen yeni favorilerimizi de ekleyince Denemen Lazım dediğimiz bir Karaköy Lezzet rotası çıkardık.
Açıldığı günden bu yana bir esnaf lokantası ruhuyla hazırlanan modern menüsü, Ege esintileri taşıyan kahvaltıları ve duvarındaki dikkat çeken dekor tabaklarıyla Naif, bölgenin keyif veren mekanları arasında yer alıyor. Mavi beyaz renklerinin de bu keyifte etkisi olduğu kesin. Mahalledeki dönüşüm sırasında kendine bir müdavim kitlesi yaratan Naif’te yerel mutfağımızın örnekleri yine yerel üreticiden sağlanan içerikler ile hazırlanıyor ve menüde sunuluyor. Haftasonu pişili, yumurtalı ekmekli ve tabii bol ev yapımı reçelli bir kahvaltı veya her şeyi doğal ve leziz bir akşam yemeği vazgeçilmezimiz!
Şehrin sevilen Lübnan mutfağı zinciri Tahin, Karaköy’deki yeni ve büyük yerinde sevenlerini bekliyor. Mumhane Caddesi’nde yer alan Tahin özellikle vejetaryen beslenenleri mutlu ediyor diyebiliriz. Nefis humus ve falafellerini yine aynı lezzette burada da bulmak mümkün. Menüsünde mangaldan et seçenekleri de var ama favorimiz her zaman için humus-falafel-pita ekmeği üçlüsü.
Bölgenin belki de en sevdiğimiz restoranlarından biri olan Gümrük birkaç senedir burada ama sanki uzun yıllardır varmış gibi hissediyoruz. Mevsimsel değişen menüsü, organik pazarlardan alınan sebzeler ve otlar ile hazırlanıyor. Her şeyin ince düşünerek ve enfes lezzetlerde sunulduğu menüde hem deneysel hem de klasik lezzetleri bir arada tatmak mümkün. Tarihi Gümrük Müdürlüğü binasında yer alan mekanın dekoru da nostaljik öğelere sahip.
Şef Maksut Aşkar’ın kurucusu olduğu Neolokal, Salt Galata binası içerisinde tam da konumuna uygun bir konsept ile menü sunan bir fine-dining restoranı. Geleneksel tatlarımızı gastronominin modern tekniklerini kullanarak lezzet ve görüntü bakımından şaheser niteliğinde tabaklar çıkarıyorlar. Paylaşımlık tadım menüsü ve ana yemeklerin bulunduğu mekanın taze otlu topiği, ahtapotlu ev eriştesi, katmer ve tiriti özellikle denemeniz gereken lezzetlerin başında geliyor. Nefis tatlılar ile kapanışı da yapmayı unutmamak lazım.
Sadece Karaköy’ün değil şehrin bir fenomen haline gelen kahvaltıcısı Namlı Gurme bu ününü kesinlikle hak ediyor. Aynı zamanda bir şarküteri olan mekandan tezgahtan seçebileceğiniz envai çeşit ürün ile yapılan kahvaltıların tadına doyum olmuyor. Sırf reçel bölümünde bile onlarca çeşit bulunan Namlı’da kahvaltının hakkını vermek için kalabalık gitmenizi ve ortaya paylaşımlık olarak bol seçenekli bir masa kurmanızı öneririz. Gitmeden dükkandan alışveriş de yapabilirsiniz.
Tarihi çikolatacı dendi mi akla ilk gelen yerlerden biri de Mabel Çikolata’dır. 1940’lı yıllarda Karaköy’de kurulan ve meşhur Arap Kızı logosuyla hemen herkesin tanıdığı Mabel, üretimde kaliteli ürün içerikleri kullanarak klasikleşmiş lezzetlere imza atıyor. Napoliten çikolatası ve tabletlerine bayıldığımız Mabel yılbaşı gibi özel dönemlerde hem dükkanı süslüyor hem de hediyelik özel ürün fikirleri de veriyor. Mutlaka ziyaret etmeniz lazım!
Semtin özgün, modern ve leziz meyhanesi Karaköy Lokantası uzun yıllardır müdavimlerini ağırlıyor. Özellikle şehri ziyarete gelen yabancıların uğrak noktası olan mekanda Türk mutfağının klasikleşmiş lezzetlerini ve meyhane kültürünü deneyimleyebilirsiniz. Öğle saatlerinde modern bir esnaf lokantası tadında günlük menüleri de olan Karaköy Lokantası’nın akşam oldu mu yaprak ciğerli, topikli, taramalı bir rakı sofrasının tadına da muhabbetine de doyulmaz. Lokantanın bir diğer dikkat çeken kısmı ise her ay değişen konseptler ile tasarımcı elinden çıkan vitrin yerleştirmeleri. Caddede yürürken mutlaka dikkatinizi çekecektir.
Semtin İsveç’ten ilham alınarak ismi konulan (Mums İsveççe lezzet anlamına geliyor) ama bir yandan da lezzetlerine anne eli değdiği için ev gibi bir hissiyat veren mekanı Mums Cafe, Fransız Geçidi’nin Mumhane Caddesi girişinde bulunuyor. Yoldan her geçenin yeşil renkli dekoruna bakmadan edemediği ve sonunda içeri girip nefis tatlılarını ve kahvesini denediği mekanın haftasonu açık büfe kahvaltıları da yıllardır ününü koruyor. İsveç usulü tarçınlı çöreklerini denemenizi özellikle tavsiye ederiz.
Karaköy’ün bir diğer meyhanesi Ma’na nefis mezeleri ve içeride otururken arkada hafif hafif çalan eski Türkçe şarkılarıyla tam bir keyif mekanı. Fransız Geçidi’nin girişinde yer alan mekanda hem geleneksel Türk lezzetlerini hem de bu klasiklerin üzerine biraz modern dokunuşların yapıldığı tatları bulabilirsiniz. Menüden Mutabbel, lakerda, meyhane pilavı ve kaşkarikası özellike denmenizi öneriyoruz.
Karaköy’ün nitelikli kahve sunan ilk mekanlarından olan Coffee Sapiens kurucuları sadece bir kahve dükkanı değil aynı zamanda kahve kavurucusu olarak tanımlıyor kendilerini. Kahve çekirdeklerini kavurduktan sonra doğru demleme şekilleri buluşturan mekanın özelikle cold brew’larını çok seviyoruz. Kendi özel harmanlarından oluşan kahve çekirdeklerini evde demleme yapmayı seviyorsanız öneririz.
Henüz 1 yıl önce açılan Kava Coffee mekanın sıcaklığı ve tabii özenle kavurdukları nefis kahveleriyle kendini Karaköy müdavimlerine sevdirdi. İçerde çalan müzikler, üst katın cam kenarındaki sakinliği, kahve bardaklarında yazan müzik tarihinin iddialı şarkı sözleri eşliğinde Kava’da saatler geçirmek mümkün. Necatibey Caddesi’nden bulunan mekan semtin kalabalığından da biraz uzak. Hem çekirdek kahve alışverişi yapmak hem de sakin vakit geçirmek için ideal.
Bir semti tam anlamıyla gezmek ve öğrenmek için tarihi detaylarını ve lezzet duraklarını keşfettikten sonra kültür-sanat anlamında sunduklarını da muhakkak deneyimlemek gerekiyor. Karaköy sokaklarını gezerken tam da semtin ruhuna uygun olarak özgün ve iyi işler sunan galeriler bulunuyor. İçleri gibi bulunduğu binaları da özel olan bu noktalar Karaköy rutinlerimiz arasında bulunuyor.
Mimar Alexandre Vallaury imzalı olan ve Osmanlı döneminden kalma Salt Galata binası, günümüzde çok katmanlı bir kültür ve sanat merkezi olarak hizmet veriyor. Dönemsel değişen sergiler, seminerler ve film gösterimlerinin yapıldığı binada Robinson Crusoe 389 köşesinde kitap alışverişi yapabilir, kütüphanesinde çalışabilir, ortadaki kafesinde kahve keyfi yaparken geniş camların önündeki koltuklardan Karaköy’e tepeden bakabilirsiniz.
Türk ve yabancı sanatçılara ait çağdaş sanat eserlerinin yer aldığı sergilere ev sahip yapan Anna Laudel, Bankalar Caddesi’ndeki dikkat çeken binası ile yoldan her geçenin merakla birkaç dakika önünde durduğu bir galeri. Sergilerin dışında sanata dair workshopların ve konuşmaların da düzenlendiği galerinin etkinlik takvimini düzenli olarak sitesinden takip etmenizi öneririz.
Ali Paşa Değirmeni Sokak’ta yürürken yüksek, mor kapısıyla dikkatimizi çeken tatlı mekan; Nice To Have Store’dan başkası değil. Burada bulacağınız şeyler sadece estetik değil, fonksiyon olarak da yüksek fayda ve hikaye barındıran objeler. Son yıllarda iç mekan dekorasyonunda atak yapan kanaviçeler, rengarenk mumlar, dekoratif objeler, takılar, bitkiler ve çok daha fazlasını yerinde görüp seçmek; ve belki de sadece ilham almak için Nice To Have Store, kaçırılmaması gereken bir adres.
Karaköy’ün ara sokaklarından biri olan Hoca Tahsin Sokak’tan yer altına açılan camlı kapının arkasında, şaşırtıcı derecede ferah alanı ve her köşesi ince bir zevkle döşenmiş bir tasarım dükkanı, Maezae karşılıyor bizi. İsmi Sümer dilinde “ben sen” anlamına gelen Maezae’de seramik objelerden kartpostallara; renk renk güneş gözlüklerinden tasarım takılara; hemen her şeyi bulmak mümkün. Mekanda hafta sonları düzenlenen hepsi birbirinden yaratıcı ve keyifli atölyeler ise Maezae’yi yalnızca bir dükkan olmaktan çıkarıp sıcak bir deneyim alanına dönüştürüyor.
Eğer siz de yılbaşı için bir erkeğe ne alınır diye kara kara düşünenlerdenseniz, bir an önce yolunuzu Bey’e düşürmenizi öneririz. Çünkü Bey, kurulduğundan beri kendini şehrin en şık erkeklerini giydiren dükkan olarak ismini akıllarımıza kazımış durumda. En elegan renk kombinlerini, ister spor ister şık; ama aslında tam olarak şehir şıklığı diyebileceğimiz biçimde günlük hayatında kullanmayı seven beyler için Bey, Mumhane Caddesi No:54/1’de.
Fransız Geçidi’ne Mumhane Caddesi tarafından girdiğinizde sağınızda kalan, küçük ama şirin Kağıthane; bizim gibi kırtasiye bağımlıları için dünyada bir cennet. Özel günler, kişiler ve durumlar için farklılaşan çeşit çeşit defterler, hediyelikler, size “ah ben bunu nasıl düşünmedim” dedirtecek her türden tasarımlar, hediye kağıtlatı, afişleri kartpostallar ve bu yazıya sığmayacak daha çeşit çeşit objeyi kendi gözlerinizle görmenizi şiddetle tavsiye ediyoruz.
Siz de henüz Piri uygulamasını indirmediyseniz, aşağıdaki linkten ücretsiz deneyebilirsiniz.
Yazı: Deniz Özdağ & Deniz Yılmaz Akman
Fotoğraflar: Sena Turan & Gülsu Gelgün & Deniz Özdağ & Deniz Yılmaz Akman
Bu içeriğin güncellendiği tarih 17/02/2019 15:26
Leave a Comment