Merve Yavas
Tüm dünyada LGBT (lezbiyen, gey, biseksüel, trans) bireylerin hak ve özgürlüklerini savunan Onur Haftası, her yıl Haziran ayının son haftasında; bazı ülkelerde Haziran ayı boyunca (Pride Month) kutlanmakta.
Peki, her şey nasıl başladı?
Cinsel tercihleri farklı bireylerin hak ve özgürlüklerini savunmak üzere tüm dünyada gerçekleşen Onur Yürüyüşü (Pride Parade) ilk olarak 1969’da, New York’ta başladı. 28 Haziran 1969’da sabaha karşı Greenwich Village’taki Stonewall Inn isimli gey bara sık sık düzenlenmekte olan polis baskınlarından biri daha gerçekleşti ve bu kez gey topluluk duruma sessiz kalmadı. Saldırının ardından Stonewall Ayaklanmaları olarak anılan çeşitli direniş eylemleri ve çatışmalar gerçekleşti. Ve bu tarih, başta Amerika Birleşik Devletleri olmak üzere tüm dünyada eşcinsel hakları için önemli bir adım oldu.
Stonewall Ayaklanmaları’ndan bir yıl sonra, 28 Haziran 1970’de ilk Gay Onur Yürüyüşü New York’ta ve Los Angeles’ta gerçekleştirildi. Birkaç yıl içinde de ABD başta olmak üzere tüm dünyada LGBT haklarını savunan çeşitli dernekler kuruldu.
Takip Eden Gelişmeler
LGBT hakları için en önemli gelişmelerden biri Amerika Psikiyatri Birliği’nin, eşcinselliği, zoofili ve pedofili gibi cinsel bozuklukların da yer aldığı Davranış Bozukluklarının Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı (DSM-II) listesinden çıkarması ile gerçekleşti.
Stonewall Ayaklanması’nın 10. yılında, cinsel kimliğini açıklayan eşcinsel belediye meclisi üyesi Harvey Milk suikastından sonra Lezbiyen ve Gay Hakları için ilk Ulusal Yürüyüş Washington’da gerçekleşti. Harvey Milk, LGBT bireylerin hak ve özgürlükleri konusunda unutulmaması gereken isimlerinden biri. Hatta LGBT’nin sembolü haline gelen gökkuşağı bayrağının tasarlanmasında da katkısı var.
LGBT Bayrağı Nereden Geliyor?
Milk, LGBT bayrağının tasarlanması konusunda gey aktivist ve tasarımcı Gilbert Baker’dan yardım istemiştir. Baker’ın tasarladığı ilk bayrak her biri farklı renkte 8 dikey çizgiden oluşmuştur ve her renk ayrı bir anlam içermektedir: Pembe/ cinsellik, kırmızı/ hayat, turuncu/ şifa, sarı/ günışığı, yeşil/ doğa, turkuaz/ sanat, indigo/ sakinlik ve mor/ruh anlamındadır.
Baker’ın tasarladığı gökkuşağı bayrağı, ilk kez 25 Haziran 1978’de San Francisco Gay Parade’da kullanılmıştır. Bayrağın, bugünkü renklerinde ise pembe ve turkuazın eksikliğini fark ediyoruz. Ancak bunun dönemde bazı renklerde kumaş bulunamaması gibi teknik sebepler dolayısıyla böyle olduğunu hatırlatalım.
Baker’ın gökkuşağı bayrak tasarımında ise dönemin gey ikonlarından Judy Garland’dan ilham aldığı düşünülüyor. Ünlü yıldızın Stonewall Ayaklanması’ndan birkaç gün sonra ölmesi ve Oz Büyücüsü filminde söylediği “Over the Rainbow” şarkısı Baker’a ilham vermiş olabilir.
Eşcinsel Evliliklerinin Yasallaşması
Bu yıllarda dünyada farklı cinsel tercihlere sahip bireylerin hak ve özgürlükleri konusunda pek çok gelişme yaşansa da, LGBT bireylerin bazı temel vatandaşlık haklarına sahip olmaları uzun bir zaman sonra gerçekleşti; evlilik gibi…
2000 yılında ilk eşcinsel evliliği kabul eden Hollanda’yı, Belçika ve Kanada’nın bazı eyaletleri izledi. Ardından 2004 yılının Mayıs ayında ABD’de ilk kez Massachusetts eyaletinde eşcinsel evliliği tanındı. 26 Haziran 2015 tarihli Onur Haftası’nda ise yasa, tüm ABD eyaletlerince kabul edildi.
Bugün Arjantin, Avustralya, Belçika, Brezilya, Kanada, Kolombiya, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, İzlanda, İrlanda, Lüksemburg, Malta, Meksika, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Portekiz, Güney Afrika, İspanya, İsveç, Birleşik Krallık, ABD ve Uruguay’da eşcinsel evlilikleri yasal olarak onaylanmakta, Ermenistan, Estonya ve İsrail’de ise diğer ülkelerde evlenen eşcinsel çiftlerin evliliği geçerli sayılmakta.
Dünyadan En Görkemli Yürüyüşler
Onur Yürüyüşü’nün en büyük ve görkemlilerinden biri, Stonewall Ayaklanması’nın olduğu yerde, New York Greenwich Village’da yaşanıyor. Bu yıl isyanın 50. yıl dönümü gerçekleşirken, gün ve gece boyu sürecek festival ve partilerle şehre renk gelecek.
Fotoğraf: https://gayweekends.com
Kıtanın diğer yakasına geçtiğimizde, San Francisco’da da Onur Ayı’nın büyük partiler ve festivallerle kutlandığını biliyoruz. Şehrin bu anlamda ilgi görmesinde en önemli eşcinsel sembollerden biri olan, San Francisco belediye meclisi üyelerinden Harvey Milk’in katkısı büyük.
Avrupa’da ise Berlin, Madrid, Amsterdam ve Londra, LGBTİ+ etkinliklerinin cazibe merkezleri arasında. Londra ve Madrid’de Haziran sonundan Temmuz’un 7’sine kadar sürecek olan etkinlikler, Berlin’de 27 Temmuz’a kadar devam ederken, Amsterdam’da Ağustos ayının ilk haftasına kadar şehirde bir festival havası yaşanıyor.
İstanbul’da Onur Haftası’nın bu seneki teması ise “Ekonomi Ne Ayol?”
24-30 Haziran 2019 tarihleri arasında gerçekleşmesi planlanan haftada LGBTİ+ bireylerin hak ve özgürlükleri konusunda gerçekleşecek etkinliklerden haberdar olmak için Pride İstanbul Instagram sayfasına göz atabilirsiniz.
Neslihan Özata
denemenlazım
Yorumlar